Ngày 27/9, Sở Xây dựng Đồng Nai đề xuất phương án sẽ nắn tuyến đường ven sông để giữ lại căn biệt thự cổ 100 tuổi ở TP Biên Hòa. Sau khi xem xét các phương án, đơn vị này cho rằng đây là phương án tối ưu để không ảnh hưởng nhiều tiến độ dự án đường ven sông Đồng Nai nhưng vẫn giữ được căn biệt thự. Đồng thời, đây là phương án có thời gian hoàn thành sớm nhất, kinh phí phát sinh thấp nhất, không thu hồi thêm đất.
Theo khảo sát, phạm vi đường ven sông lấn vào biệt thự cổ 12,7 m; phạm vi từ kè sông đến vỉa hè tuyến đường là 14,7m. Phạm vi còn lại từ mép kè đến mép hiên biệt thự cổ vẫn có đủ khoảng cách để nắn hướng tuyến, tránh được biệt thự cổ, nguyên tắc vẫn giữ lòng đường rộng 24m trên toàn tuyến.
Với chiều dài đoạn chưa thi công 650 m đủ bảo đảm nắn tuyến cong mềm, tránh được ngôi biệt thự, không tạo thành khúc cua gắt, không thắt cổ chai. Với phương án này sẽ giảm vỉa hè hai bên tuyến đường từ 5 m xuống còn 4 m. Khi đó, mép lộ giới đường ven sông sẽ sát tuyến đường đi bộ dọc sông và 2 m phát sinh dư ra sẽ là khoảng lùi giữa mái hiên biệt thự và đường ven sông. Phạm vi chiều dài nắn tuyến khoảng 200 m và phạm vi diện tích đất dôi dư do nắn tuyến ra phía ngoài bờ sông sẽ làm công viên, bãi xe.
Căn biệt thự cổ sẽ được đề xuất giữ nguyên vị trí. Ảnh: Phước Tuấn
Trước đó, sở này phối hợp các sở ban ngành và UBND TP Biên Hòa thị sát, nghiên cứu và đưa ra bốn phương án sau khi Tỉnh ủy Đồng Nai có chủ trương giữ lại căn biệt thự.
Phương án thứ hai sẽ di dời biệt thự cổ. Kinh phí được đề xuất từ nhà nước, đơn vị di dời phải có kinh nghiệm, năng lực. Theo sở này, qua qua tham khảo TP Huế năm 2022 di dời biệt thự cổ kiểu Pháp hơn 100 năm tuổi có diện tích 200 m2, chi phí 2,4 tỷ đồng.
Tuy nhiên, với phương án này, phần đất phía sau biệt thự cổ chỉ còn chiều sâu 6 m. Do đó, phải thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng của hộ dân phía sau, chưa kể pháp lý để thực hiện giải tỏa diện tích này, cần đối chiếu quy hoạch, xác định dự án đầu tư để thu hồi đất. Do vậy, thời gian sẽ kéo dài theo việc điều chỉnh quy hoạch thu hồi thêm đất.
Phương án thứ 3 là tạo vòng xuyến quảng trường bao quanh biệt thự cổ. Dựa trên cơ sở phương án 2 đã nêu trên, quy hoạch lại cảnh quan tôn tạo biệt thự cổ thành quảng trường gốm sứ (với điều kiện Nhà nước trưng dụng toàn bộ biệt thự cổ và cải tạo thành bảo tàng gốm sứ). Với phương án này, tuyến đường ven sông qua khu vực này sẽ hướng thành hai nhánh, tạo thành khuôn viên trung tâm làm bảo tàng gốm sứ.
Trong đó, một nhánh dịch ra phía bờ sông Đồng Nai, một nhánh vòng về phía phải ngôi biệt thự cổ. Sau đó, hai nhánh nhập lại vào vị trí tuyến đường ven sông theo thiết kế đã được duyệt, lộ giới khoảng 17 m cho mỗi nhánh. Chiều dài đoạn rẽ hai nhánh khoảng 220 m. Phương án này vẫn còn 16 m ven kè sông để tổ chức công viên cây xanh bổ trợ cho khu vực quảng trường.
Tuy nhiên, thực hiện theo phương án này cần thu hồi thêm 3.000 m2 đất. Đồng thời, phương án thiết kế tuyến đường cần điều chỉnh, lập và trình duyệt hồ sơ điều chỉnh thiết kế, điều chỉnh quy hoạch, phát sinh thủ tục thu hồi đất nên thời gian kéo dài hơn phương án 1 và 2.
Phương án cuối cùng là tổ chức giao thông khác cote (độ cao) nền kết hợp đảo hoa viên bao quanh biệt thự cổ. Với phương án này, đoạn đường ven sông sẽ thiết kế khác cote với chiều dài hơn 600 đến 700 m, bề rộng cầu 24 m, chiều cao thông thủy 11-12 m (chiều cao biệt thự khoảng 11 m). Phía bờ sông vẫn bảo đảm bố trí công viên và hai đường dẫn rộng 7 m tiếp cận đảo hoa viên. Tại vị trí cote 0.00 tổ chức đảo hoa viên, bố trí xung quanh biệt thự cổ hình thành bảo tàng gốm sứ.
Tuy nhiên phương án bốn phát sinh phần diện tích đất cần thu hồi, đồng thời chi phí phát sinh khoảng 200 tỷ đồng phần cầu vượt và các công trình hạ tầng kỹ thuật (chưa bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng bổ sung khi phải thu hồi thêm đất làm đường song hành), cùng với đó cần điều chỉnh phương án thiết kế tuyến đường, lập và trình duyệt hồ sơ điều chỉnh thiết kế, điều chỉnh quy hoạch, phát sinh thủ tục thu hồi đất nên kéo dài ít nhất 18 tháng.
Phương án nắn lại tuyến đường được đề xuất thực hiện. Ảnh: Phước Tuấn
Theo Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch, biệt thự Võ Hà Thanh (dân gian gọi nhà lầu ông Phủ) được xây năm 1922, khánh thành năm 1924, nhiều năm không được trùng tư, tôn tạo nên xuống cấp, hư hỏng. Từ năm 2016, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch nhận thấy một số giá trị về mặt kiến trúc của công trình nên đề nghị bổ sung vào danh mục xếp hạng di tích cấp tỉnh.
Ban Quản lý di tích danh thắng nhiều lần liên hệ gia đình phối hợp lập hồ sơ xếp hạng di tích nhưng phía chủ nhà không đồng ý do "đang tranh chấp quyền sở hữu giữa các thế hệ sau của ông Võ Hà Thanh". Không nhận được sự đồng tình, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch chỉ đạo dừng làm hồ sơ, đưa ra danh mục xếp hạng.
Năm 2023, khi tuyến đường ven sông triển khai, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch nhận được đơn của bà Đặng Thị Linh Phương (người hiện trông giữ biệt thự) đề nghị giữ lại tòa nhà. Đơn vị này đã có văn bản đề nghị Ban Quản dự án TP Biên Hòa xem xét, giải quyết.
Tòa nhà từng được thuê làm phim trường để quay bộ phim Người đẹp Tây Đô của đạo diễn Lê Cung Bắc năm 1996. Theo ông Trần Quang Toại, Chủ tịch Hội khoa học Lịch sử tỉnh Đồng Nai, ngôi nhà có ý nghĩa về lịch sử và văn hóa ở địa phương. Nếu được giữ lại, tòa nhà sẽ tạo sự kết nối về văn hóa, lịch sử, du lịch sông Đồng Nai với các công trình cổ.
Phước Tuấn